Vrijwel alle hedendaagse kleding- en confectiebedrijven gebruiken gespecialiseerde software om het ontwerp, de productievoorbereiding en de assemblage van kleding en andere textielproducten te ondersteunen. In de meer ambachtelijke bedrijven die zich toeleggen op maatkleding of haute couture, wordt soms nog op papier gewerkt, maar dit zijn uitzonderingen.

Het aanbod van software is bijzonder uitgebreid. In grote lijnen onderscheiden we twee categorieën, namelijk CAD-CAM-software en technische tekensoftware.

CAD-CAM

Het meest bekend is het aanbod van soft- en hardware die volledig is afgestemd op de confectie-industrie. Het betreft zowel CAD (Computer Aided Design)- als CAM (Computer Aided Manufacturing)-materiaal.

CAM-apparaten worden uiteraard in productiebedrijven gebruikt. Vaak gaat het over spectaculaire machines die ingezet worden voor het opleggen en uitsnijden van weefsels, het markeren en sorteren van patroondelen. Verder in het productieproces verloopt ook de assemblage en logistieke verwerking computergestuurd. Aangezien het inzetten van dergelijke (dure) apparaten een zekere productieschaal veronderstelt, zijn ze in ons land eerder zeldzaam. Laat duidelijk zijn dat deze apparaten steevast gebruikt worden in buitenlandse productieateliers van Belgische ondernemingen of bij hun onderaannemers worldwide.

CAD-apparatuur wordt doorgaans ingezet voor de voorbereidende werkzaamheden in een CAM-ondersteunde productie-organisatie. CAD wordt gebruikt om patronen te tekenen, dus om een (ruw) ontwerp om te zetten in een technisch schema van stofdelen die gesneden moeten worden uit stof, om vervolgens samengestikt te worden tot het gewenste kledingstuk.

CAD-software wordt in deze zin in essentie gebruikt om patronen te digiteren, (model)patronen te maken, te graderen, de patroondelen in te tekenen op een snijplan, en tenslotte het snijplan te plotten. Een digiteertafel en –materiaal, evenals een plotter behoren dan ook tot de essentiële randapparaten van een CAD-werkpost. CAD-softwaremakers voorzien doorgaans ook heelwat extra mogelijkheden, zoals ondersteuning bij het ontwerp van een kledingstuk, 3D-simulaties of rechtstreekse verbindingen met CAM-installaties, zodat bijvoorbeeld het plotten van een snijplan overbodig wordt.

De bekendste CAD-leveranciers zijn CAD GEMINI, GERBER, GRAFIS, LECTRA en OPTITEX. Meer info op modeopleidingen.be

Technische tekensoftware

In talrijke bedrijven worden verschillende softwaresystemen gebruikt, afhankelijk van de processtappen die moeten worden ondersteund. Grafische tekenprogramma’s kunnen de laatste jaren rekenen op een toenemende belangstelling. Het betreft doorgaans gebruiksvriendelijke en intuïtieve software die vooral de technische communicatie ondersteunt, zowel binnen bedrijven als tussen bedrijven. In de kleding- en confectieindustrie gaat het dan hoofdzakelijk over technische productspecificaties en instructies voor de assemblage of voor kwaliteitscontroles. Dergelijke technische fiches ondersteunen zo de communicatie tussen medewerkers van verschillende afdelingen, die tussen de ontwerpers, de patroonafdeling, aankopers en de productie in het bijzonder. Ook de communicatie met klanten en leveranciers heeft baat bij dergelijke, technische supports. Het spreekt vanzelf dat technische fiches aan belang winnen in de internationale, mondiale context waarin confectiebedrijven opereren.

De bekendste software in dit verband is momenteel ongetwijfeld Adobe Illustrator. We stellen vast dat Illustrator in veel bedrijven inderdaad de norm is geworden voor technische tekeningen.

Grafische tekenprogramma’s zoals Illustrator, zijn gesofistikeerder dan de klassieke beeldbewerkingssoftware die elke amateurfotograaf gebruikt om afbeeldingen te retoucheren of te pimpen.
Met programma’s zoals Illustrator worden vectorafbeeldingen gemaakt. Dit zijn meetkundige objecten zoals lijnen, cirkels, veelhoeken, … die aangepast moeten kunnen worden (schaal, kromming, inkleuring, …) zonder aan kwaliteit in te boeten. Klassieke beeldbewerkingsprogramma’s die raster- of bitmapafbeeldingen bewerken, moeten het hebben van pixels en eenmaal de schaal aangepast, verliezen de afbeeldingen kwaliteit.

Anderzijds zijn de toepassingsmogelijkheden van grafische tekenprogramma’s zoals Illustrator, minder specifiek voor de confectie dan die van CAD-software. Bijvoorbeeld, Illustrator is niet bedoeld om patronen te tekenen of te graderen, ook al is dit technisch wel mogelijk. Inderdaad, Illustrator is niet geschikt voor het intekenen van patronen of het maken van snijplannen. De producenten van CAD-systemen erkennen de voordelen van aanvullende technische tekenprogramma’s en voorzien dan ook de mogelijkheid data uit het CAD-systeem te exporteren om zo de opmaak van technische tekeningen te vergemakkelijken, dit in eigen of andere systemen, zoals Illustrator, C-design, Lectra’s Kaledo, …). CAD-systemen lijken dan ook completer en beter afgestemd op alle facetten van het confectieproces.
Tegenover dit voordeel staat evenwel de vooronderstelling dat alle spelers in de ketting (leveranciers van grondstoffen, ontwerpers, servicebureaus, productiebedrijven, inkoopcentrales, …) van dezelfde CAD-software gebruik maken, wat eerder uitzondering is dan regel, gezien de veelheid aan systemen en simpelweg, omdat niet alle spelers CAD-software nodig hebben.
In deze zin is zeker Illustrator een handige oplossing om de communicatie in de keten te ondersteunen.
Inderdaad, Illustrator en CAD-programma’s spreken dezelfde taal en gebruiken dezelfde conventies, maar het is voor veel bedrijven niet nodig een CAD-installatie te gebruiken om de taal van de confectie te spreken.


CAD en technische tekensoftware voor onderwijs en beroepsopleiding

IVOC ondersteunt het beleid waarbij scholen, de VDAB en SYNTRA instaan voor professionele modeopleidingen. Dit betekent dat ze in de opleiding gebruik kunnen maken van professionele en moderne infrastructuur, dus ook de nodige software. Via IVOC worden investeringen in deze zin trouwens financieel ondersteund.
In het licht van de beperkte vraag naar CAD-specialisten en technische tekenaars in de sector, is het evenwel van het grootste belang dat de professionele opleidingscapaciteit correct gedoseerd wordt. De sector kan zich niet inlaten met het beleid van individuele scholen, maar de analyses van de vraag vanuit de sector mogen scholen evenmin onverschillig laten.

Tijdens de afgelopen jaren hebben diverse scholen met een modeafdeling op TSO-niveau geïnvesteerd in CAD-apparatuur en/of Illustrator. Als zodanig getuigt deze professionalisering van een vertrouwen in de toekomst en de vaste wil om de opportuniteiten die de modewereld nog steeds biedt, aan te grijpen om toekomstige modeliefhebbers kansen te geven. Inderdaad, de aanschaf van dure software en computers, de noodzakelijke gebruikersopleidingen en de recurrente inspanningen voor licenties, onderhoud en updates, mogen nooit een éénmalig experiment zijn.

Het is belangrijk CAD en andere software correct in te zetten in de lessen. Het gaat over ondersteunende systemen. De kerncompetentie voor een patroontekenaar blijft het ruimtelijk inzicht waarbij men werkt op objecten in zowel een twee- als een driedimensionale vorm, en dit leert men nooit op een computer.

Het is heel delicaat de verschillende systemen tegen elkaar af te zetten. Een vergelijking tussen CAD-systemen onderling of tussen CAD en Illustrator levert nooit éénduidig het betere systeem. De realiteit op de arbeidsmarkt laat dit simpelweg niet toe. Eerder integendeel, aangezien CAD en technische tekensoftware in de bedrijfswereld complementair worden ingezet. Bovendien, schoolopleidingen leiden nu eenmaal nooit éénlijnig naar jobs waarin uitgerekend de kennis van de software van op school wordt geëist.

De keuze voor het ene of het andere systeem is in de praktijk steeds ingegeven door verschillende factoren. We gaan ervan uit dat de tewerkstellingsopportuniteiten, dus de arbeidsmarktrelevantie de belangrijkste zijn. Maar verder zijn de kostprijs, eventuele afspraken met leveranciers of binnen de onderwijskoepel, even goede argumenten voor of tegen.

Wat CAD-systemen betreft, adviseert de sector steeds een grondige afweging van de verschillende systemen, als het even kan in overleg met lokale confectiebedrijven. Anderzijds is duidelijk dat de prijzenpolitiek van CAD-leveranciers naar scholen toe zeer overtuigend kan zijn en in deze zin een inhoudelijke concurrentie niet mogelijk is.
In de praktijk stellen we vast dat de kennis van het ene systeem de adoptie van een ander vergemakkelijkt. Met andere woorden, eenmaal een gebruiker de logica van een CAD-systeem beheerst, is de overstap op een ander CAD-systeem zeker niet onoverkomelijk. Mits een korte, maar intensieve omscholing binnen de onderneming, zijn gebruikers in staat hun job als CAD-patroontekenaar op ook alternatieve systemen volwaardig op te nemen.

In vergelijking met CAD-systeem hebben technische tekenprogramma’s een bredere relevantie. Vanuit pedagogisch standpunt is de transfereerbaarheid van de Illustrator-competenties naar andere toepassingen en sectoren, een pluspunt. Inderdaad, Illustrator wordt gebruikt voor ook illustratieve tekeningen (cartoons, logo’s, …) of grafische producten, drukwerk, promotiemateriaal, …

Vanuit de sector is IVOC gevat door de ontwikkelingen in het modeonderwijs en de manier waarop scholen zich voorzien van infrastuctuur om het onderwijs zo bedrijfsrelevant mogelijk te maken. De sociale partners, die IVOC besturen, gaan dan ook graag de dialoog aan met het onderwijsveld om de beleidskeuzen verder in goede banen te leiden.